Spis treści
Informacje ogólne
Uszkodzenie bicepsa to rozerwanie włókien śródścięgnistych w wyniku urazu lub przeciążenia przy rutynowo wykonywanych ruchach. Na ogół przy uszkodzeniu bicepsa występuje również zapalenie bicepsa.
Objawy
Uszkodzenie bicepsa cechuje się niezbyt charakterystycznymi objawami bólowymi, podobnymi do zapalenia bicepsa – czyli ból z przodu ramienia. Ból może się nasilać, gdy dodatkowo dojdzie do zapalenia bicepsa. W związku z tym, że biceps z jednej strony przyczepia się na panewce stawu ramiennego a z drugiej do przedramienia, ból może pojawić się również przy ruchach przedramieniem (np. przy naciskaniu na klamkę, zmiana biegów w samochodzie).
Diagnostyka
- wywiad lekarski
- badanie kliniczne przez lekarza ortopedę
- rentgen (nie pokaże bicepsa, ale pomoże wykluczyć możliwe inne schorzenia bicepsa lub ewentualne złamania kości)
- usg
- rezonans magnetyczny
Leczenie
Uszkodzenie bicepsa leczy się tylko operacyjnie – metodą artroskopową. U osób, u których biceps jest uszkodzony w mniej niż 50 % wykonuje się zabieg oczyszczenia ścięgna (debridement). Polega on na usunięciu uszkodzonych fragmentów ścięgna tak, aby nie wywoływały one dodatkowego drażnienia stawu. Przebieg pooperacyjny jest podobny ja w przypadku tenotomii (patrz poniżej).
Jeżeli uszkodzonych jest powyżej 50% bicepsa wykonuje się zabieg tenotomii lub tenodezy.
Tenotomia
Zabieg tenotomii polega na odcięciu przyczepu nadpanewkowego ścięgna głowy długiej bicepsa. Odcięty biceps zsuwa się poniżej linii stawu ramiennego do rowka międzyguzkowego i skleja z pozostałymi tkankami, podejmując swoją funkcję. Ponieważ ścięgno drugiej głowy mięśnia dwugłowego jest nieuszkodzone ubytek siły mięśniowej po tym zabiegu to około 20%. Ten zabieg wykonuje się u osób starszych, które nie potrzebują już tak dużej siły mięśniowej w ręku, czyli u kobiet powyżej 45 roku życia i u mężczyzn powyżej 65 roku życia. U bardzo szczupłych kobiet, które przywiązują dużą wagę do swojego wyglądu czasem zamiast zabiegu tenotomii wykonuje się tenodezę. Związane jest to z tym, że u osób szczupłych po tenotomii może wystąpić niepożądany efekt kosmetyczny w postaci widocznej deformacji (widocznie uwypukli się biceps). Zabieg tenotomii wiąże się ze znacznie krótszą rehabilitacją w porównaniu do zabiegu tenodezy.
Orientacyjny czas zabiegu: 1h
Typ znieczulenia: ogólne dotchawicze
Pobyt w szpitalu: Pacjent przychodzi do szpitala w dniu zabiegu. Wszystkie badania oraz konsultacja anestezjologiczna wykonywane są wcześniej. Następnego dnia po operacji, jeśli nie ma żadnych powikłań, usuwany jest dren, pacjent dostaje instruktaż rehabilitacji i jest wypisywany do domu.
Postępowanie pooperacyjne
Pierwszy tydzień po operacji
Pierwsza kontrola poszpitalna, zdjęcie szwów po 7 dniach. Na wizycie pacjent dostaje skierowanie na rehabilitację.
Przez pierwszy tydzień po operacji pacjent przyjmuje leki przeciwbólowe. Zazwyczaj nie ma konieczności podawania leków przeciwkrzepliwych, jak również antybiotyku. Operowany bark powinien być chłodzony co 2-3 h przez 10-15 min, dzięki czemu zmniejszony będzie obrzęk i dolegliwości bólowe. Operowana kończyna powinna być unieruchomiona przez cały czas w ortezie ramiennej.
Pierwszego dnia po operacji bark może być mocno spuchnięty. Opuchlizna zmniejsza się zazwyczaj w ciągu 48h.
Drugi – szósty tydzień po operacji
Operowana kończyna powinna być unieruchomiona do momentu ustąpienia dolegliwości bólowych.
Rehabilitacja w 2-6 tygodniu:
- 2-3 razy w tygodniu
- Kinezoterapia: Stosuje się ćwiczenia oparte na ruchach czynnych i biernych. Stosuje się też ćwiczenia mobilizujące łopatkę, a także czynne ćwiczenia łokcia, nadgarstka oraz palców, aby nie doprowadzić do przykurczy, które mogą być następstwem unieruchomienia.
- Fizykoterapia: zabiegi elektrostymulacji stożka rotatorów i mięśnia naramiennego, pole magnetyczne, krioterapia z azotem.
Kontrola lekarska w szóstym tygodniu od operacji. Większość pacjentów, jeśli była wykonywana tylko tenotomia bicepsa, odzyskuje pełną sprawność barku i nie wymaga dalszej rehabilitacji.
Tenodeza
Zabieg tenodezy polega na odcięciu i przeniesieniu przyczepu bicepsa poniżej linii stawu ramiennego, czyli do guzka międzypanewkowego. Ten zabieg wykonuje się u kobiet poniżej 45 roku życia i u mężczyzn poniżej 65 roku życia, czyli u osób młodych, aktywnych lub wykonujących pracę fizyczną.
Orientacyjny czas zabiegu: 2h
Typ znieczulenia: ogólne dotchawicze
Pobyt w szpitalu: Pacjent przychodzi do szpitala w dniu zabiegu. Wszystkie badania oraz konsultacja anestezjologiczna wykonywane są wcześniej. Następnego dnia po operacji, jeśli nie ma żadnych powikłań, usuwany jest dren, pacjent dostaje instruktaż rehabilitacji i jest wypisywany do domu.
Postępowanie pooperacyjne
Pierwszy tydzień po operacji
Pierwsza kontrola poszpitalna, zdjęcie szwów po 7 dniach. Na wizycie pacjent dostaje skierowanie na rehabilitację.
Przez pierwszy tydzień po operacji pacjent przyjmuje leki przeciwbólowe. Zazwyczaj nie ma konieczności podawania leków przeciwkrzepliwych, jak również antybiotyku. Operowany bark powinien być chłodzony co 2-3 h przez 10-15 min, dzięki czemu zmniejszony będzie obrzęk i dolegliwości bólowe. Operowana kończyna powinna być unieruchomiona przez cały czas w ortezie ramiennej.
Pierwszego dnia po operacji bark może być mocno spuchnięty. Opuchlizna zmniejsza się zazwyczaj w ciągu 48h.
Drugi – czwarty tydzień po operacji
Operowana kończyna powinna być unieruchomiona w ortezie ramiennej, zdejmowanej tylko na czas rehabilitacji.
Rehabilitacja w 2-4 tygodniu:
- 2-3 razy w tygodniu
- Kinezoterapia: Stosuje się ćwiczenia oparte na ruchach biernych. Nie wolno wykonywać ruchów czynnych w stawie ramiennym jak również stawem łokciowym. Stosuje się też ćwiczenia mobilizujące łopatkę, a także czynne ćwiczenia nadgarstka oraz palców, aby nie doprowadzić do przykurczy, które mogą być następstwem unieruchomienia.
- Fizykoterapia: zabiegi elektrostymulacji stożka rotatorów i mięśnia naramiennego, pole magnetyczne, krioterapia z azotem.
Czwarty – ósmy tydzień po operacji
Kontrola lekarska czwartym tygodniu od operacji. Lekarz ocenia stopień zaniku mięśniowego i zakres ruchu w stawie ramiennym oraz zleca kolejną rehabilitację. Zdejmowana jest orteza.
Rehabilitacja w 4-8 tygodniu
Orteza jest zdjęta. Po 6 tygodniach większość pacjentów jest w stanie jeździć samochodem i pracować przy komputerze.
Ćwiczenia wykonywane samodzielnie przez pacjenta:
Pacjent powinien samodzielnie ćwiczyć 2-3 razy dziennie. Powinien wykonywać ćwiczenia mobilizujące łopatkę, ćwiczenia czynne i bierne ćwiczące zakres ruchu stawu ramiennego, ćwiczenia wzmacniające mięsień naramienny i mięśnie stożka rotatorów.
Rehabilitacja z fizjoterapeutą:
- 2-3 razy w tygodniu
- Kinezoterapia: mobilizacja stawu ramiennego, łopatki, ćwiczenia czynne i bierne zakresu ruchu, ćwiczenia wzmacniające mięsień naramienny i mięśnie stożka rotatorów.
- Fizykoterapia: krioterapia z azotem, pole magnetyczne
Ósmy – dwunasty tydzień po operacji
W tym okresie większość pacjentów nie wymaga rehabilitacji z fizjoterapeutą, odzyskuje 90% zakresu ruchu w stawie ramiennym. Pełną sprawność i ruchomość barku pacjenci ci odzyskują po kolejnych 3 miesiącach, ćwicząc samodzielnie w domu. Powrót do sportu oraz wykonywania ruchów podobnych do rzutu piłką bejsbolową jest możliwy po 6 miesiącach od operacji.
Autor: Rafał Mikusek – ortopeda traumatolog