Spis treści
Kolano biegacza – informacje ogólne
Kolano biegacza to zespół chorobowy będący wynikiem przeciążenia przyczepu pasma biodrowo-piszczelowego. Występuje u ludzi, którzy często uprawiają jogging, a także u biegaczy długodystansowych, może się również pojawić na przykład u narciarzy, skoczków czy piłkarzy nożnych.
W wyniku długotrwałego i nadmiernego przeciążania, w przyczepie pasma biodrowo-piszczelowego pojawiają się mikrouszkodzenia, które nie mają szansy się zagoić. Dochodzi do stanu zapalnego tego przyczepu (entezopatii). Odczyn zapalny powoduje ból.
Kolano biegacza – objawy
- ból pojawiający się przed, w trakcie lub po bieganiu, zlokalizowany w przednio-bocznej części kolana (zewnętrznej części kolana) w miejscu, gdzie na piszczeli przyczepia się pasmo biodrowo-piszczelowe. Często ból utrudnia codzienne aktywności, takie jak: wchodzenie po schodach czy kucanie.
Kolano biegacza – diagnostyka
- badanie kliniczne przez lekarza ortopedę
- wywiad
- rentgen w celu wykluczenia innych schorzeń
- usg
- rezonans magnetyczny (opcjonalnie)
Kolano biegacza – leczenie
Kolano biegacza leczy się głównie zachowawczo. W fazie ostrej najważniejsze jest wygaszenie stanu zapalnego. Zaleca się więc:
- zaprzestanie treningów
- przyjmowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych i leków przeciwbólowych
- chłodzenie przez 20 minut kilka razy dziennie
- jak najczęstsza elewacja kończyny (odpoczynek z kończyną uniesioną powyżej poziomu serca)
- maści przeciwzapalne i przeciwobrzękowe
Można zastosować również:
- fizykoterapię – zabiegi przeciwzapalne, takie jak: krioterapia z azotem, jonoforeza przeciwzapalna
- kinezjotaping, który zmniejszy napięcie pasma biodrowo-piszczelowego
Faza ostra trwa najczęściej 2-4 tygodnie pod warunkiem, że zaprzestane są aktywności treningowe. Po jej wygaszeniu zmniejszają się dolegliwości bólowe. Należy wówczas rozpocząć rehabilitację. Zaleca się kinezoterapię, głównie ćwiczenia rozciągające pasmo biodrowo-piszczelowe. Kinezoterapię można wspomagać kinezjotapingiem. Stopniowy powrót do treningu można rozpocząć po 4-6 tygodniach trwania fizykoterapii.
W wypadku zamian przewlekłych, to znaczy trwających powyżej 6 tygodni, gdy nie ma aktywnego procesu zapalnego w obrazie USG i MRI, stosuje się zabiegi biostymulujące. Są one zalecane, ponieważ pobudzają procesy naprawcze uszkodzeń przyczepu pasma biodrowo-piszczelowego.
Są to :
- fala uderzeniowa
- laser wysokoenergetyczny
- ultradźwięki
W trakcie zabiegów fizykoterapeutycznych stosuje się również ćwiczenia rozciągające pasmo biodrowo-piszczelowe oraz kinezjotaping.
Kolano biegacza – leczenie za pomocą PRP (płytko pochodny czynnik wzrostu)
Każdy proces gojenia tkanek miękkich ma trzy fazy:
- pierwsza – to okres zapalny, trwa około 3 tygodnie. W tym czasie organizm „oczyszcza” uszkodzone tkanki.
- druga (pomiędzy 5-12 tygodniem od urazu) to okres gojenia się uszkodzenia. W tym czasie zachodzą procesy naprawy uszkodzonych tkanek miękkich.
- trzecia (remodeling) – dochodzi do przebudowy powstałej tkanki, tak, aby w pełni spełniała ona swoją funkcję. Ostatnia faza, w niektórych przypadkach, może trwać nawet do 12 miesięcy po urazie.
W przypadku entezopatii, czyli w przewlekłych mikrouszkodzeniach przyczepów ścięgien do kości, dochodzi do zaburzenia drugiej fazy, czyli gojenia. Najczęściej jest to spowodowane powtarzającymi się w tym okresie urazami (brak przerwy treningowej), co w konsekwencji prowadzi do zaburzenia ukrwienia i powstania uszkodzenia, które nie chce się goić. Podaje się wtedy czynniki, które mają za zadanie pobudzić proces gojenia.
Najpopularniejszym preparatem jest żel bogato płytkowy, który zawiera bardzo wysoką ilość białek, wytwarzanych przez płytki krwi. Białka te pobudzają procesy regeneracyjne. W tej metodzie wykorzystywana jest własna krew pacjenta. Nie ma więc ryzyka przeniesienia chorób wirusowych, ani wystąpienia reakcji uczuleniowej.
Wadą tej metody jest bolesność podania. Zabieg można wykonać w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym, krótkim dożylnym. Przy wykonaniu zabiegu w znieczuleniu miejscowym pacjent musi się liczyć z dużymi dolegliwościami bólowymi. Wykonanie zabiegu w warunkach szpitalnych, w znieczuleniu ogólnym, krótkim dożylnym znacznie zmniejsza dolegliwości bólowe.
Opis zabiegu: pacjent przychodzi do szpitala na kilka godzin. Na początku od pacjenta pobierane jest około 40 ml krwi. Jest ona przez kilka minut wirowana w sterylnych probówkach, dzięki czemu dochodzi do oddzielenia się osocza, zawierającego wysoką koncentrację płytek krwi, bogatych w czynniki wzrostu. Następnie, pod kontrolą usg podaje się uzyskany koncentrat (około 2-5 ml) dokładnie w uszkodzone miejsce.
Czas trwania zabiegu, znieczulenie, pobyt w szpitalu
Orientacyjny czas zabiegu: 30 min
Typ znieczulenia: zabieg ten można wykonać w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym, krótkim dożylnym. Przy wykonaniu zabiegu w znieczuleniu miejscowym pacjent musi się liczyć z dużymi dolegliwościami bólowymi. Wykonanie zabiegu w warunkach szpitalnych, w znieczuleniu ogólnym, krótkim dożylnym znacznie zmniejsza dolegliwości bólowe.
Pobyt w szpitalu: pacjent przychodzi do szpitala w dniu zabiegu. Wszystkie badania oraz konsultacja anestezjologiczna wykonywane są wcześniej, przed przyjęciem do szpitala. Kilka godzin po zabiegu pacjent jest wypisywany do domu.
Kolano biegacza – postępowanie pooperacyjne
- po zabiegu pacjent ma unieruchomioną nogę w ortezie, w wyproście przez około 2 tygodnie
- zalecane jest poruszanie się przy pomocy kul
- przez cały okres unieruchomienia w ortezie pacjent musi przyjmować leki przeciwkrzepliwe
- pacjent ma zakaz przyjmowania niesteroidowych leków przeciwbólowych (Aspiryna, Ibuprofen, Diclofenac, Ketonal ), ponieważ mogą one hamować działanie czynników wzrostu i zaburzać proces gojenia.
W celu zmniejszenia dolegliwości bólowych stosowana jest miejscowa krioterapia – chłodzenie co 2-3 godziny przez 20 min.
Drugi – trzeci tydzień po operacji
Wizyta kontrolna po 14 dniach od zabiegu, zdjęcie ortezy, pacjent kierowany jest na rehabilitację. W tym okresie można już samodzielnie prowadzić samochód.
W ramach rehabilitacji stosuje się:
- fizykoterapię: pole magnetyczne, laser, ultradźwieki
- kinezoterapię: ćwiczenia poprawiające zakres ruchu, ćwiczenia wzmacniające i mobilizujące rzepkę i ćwiczenia rozciągające mięsień czworogłowy i pasmo biodrowo-piszczelowe
Szósty tydzień po operacji
Kolejna wizyta kontrolna. Lekarz ocenia zakres ruchu i dolegliwości bólowe. Jeśli wszystko jest w porządku pacjent rozpoczyna bardziej intensywne ćwiczenia wzmacniające i ćwiczenia rozciągające mięsień czworogłowy, pasmo biodrowo-piszczelowe i mobilizujące rzepkę. Rozpoczyna również trening propriorecepcji.
Dwunasty tydzień po operacji
Kolejna wizyta kontrolna, na której lekarz ocenia funkcje kolana oraz dolegliwości bólowe. Jeśli z operowaną kończyną wszystko jest w porządku, pacjent może wrócić do uprawiania sportu.
Kolano biegacza – jak zapobiec nawrotowi choroby?
Schorzenie zwane kolanem biegacza po wyleczeniu może powrócić, jeśli pacjent nie wprowadzi zmian do swojego systemu treningowego i poziomu aktywności. Najistotniejsze jest wzmacnianie mięśnia czworogłowego oraz ścięgien udowych, ponieważ to te struktury stabilizują kolano. Dodatkowo pomocne mogą być:
- noszenie obuwia odpowiedniego do rodzaju aktywności
- wykonywanie starannej rozgrzewki przed treningiem oraz strechingu po treningu (nacisk należy położyć zwłaszcza na rozciąganie i uelastycznianie mięśnia czworogłowego)
- stopniowe zwiększanie intensywności treningu
- zredukowanie tych aktywności, które powodowały ból kolana
- utrzymywanie odpowiedniej wagi ciała oraz nieobciążanie kolan
Kolano biegacza – leczenie za pomocą Orthokine
Niektórzy lekarze rozpoczęli podawanie preparatu orthokine w leczniu entezopatii. Preparat orthokine uzyskuje się poprzez wyizolowanie z krwi pacjenta koncentratu białek, hamujących rozwój odczynu zapalnego. W procesie inkubacji, a następnie odwirowywania powstaje surowica bogata w białko, które blokuje reakcję zapalną (bloker receptora interleukinowego). Następnie tę surowicę podaje się pacjentowi 2 razy w tygodniu przez 4-5 tygodni.
W chwili obecnej dostępne są dwa badania potwierdzające skuteczność stosowania powyższej terapii. Jedno w przypadku zmian zwyrodnieniowych w stawie kolanowym, drugie w przypadku zmian zwyrodnieniowych w kręgosłupie. W obu tych przypadkach uzyskano zmniejszenie dolegliwości bólowych. Pomimo zachęcających wyników w obu schorzeniach nie ma badań potwierdzających skuteczność powyższej terapii w entezopatiach. W związku z powyższym należy stwierdzić, że w przypadku entezopatii jego podawanie jest podawaniem poza wskazaniami.
Autor: Rafał Mikusek – ortopeda traumatolog